Ο παραλογισμός των τεκμηρίων

---

Πριν κάποια χρόνια, μόνο οι λογιστές γνώριζαν τι είναι τα τεκμήρια και πώς αυτά καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το ετήσιο φορολογικό βάρος κάθε ελληνικής οικογένειας. Με τα νέα δύσκολα οικονομικά δεδομένα, το θέμα των τεκμηρίων αφορά περισσότερο όλους αυτούς που, δυστυχώς, έχουν μείνει με περιουσιακά στοιχεία, χωρίς όμως να έχουν δουλειά ή δουλειά με ικανοποιητικό εισόδημα.

Ας εξηγήσουμε καταρχάς τι είναι τα τεκμήρια.

Τεκμήριο είναι μία μέθοδος υπολογισμού φόρου που χρησιμοποιεί το Υπουργείο Οικονομικών για να υπολογίσει πόσο εισόδημα παράγει ένας φορολογούμενος, ανεξάρτητα από το πραγματικό εισόδημα που εκείνος δηλώνει. Η βάση υπολογισμού των τεκμηρίων είναι τα περιουσιακά μας στοιχεία.

Κατά την εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, η εφορία προσδιόρισε το συνολικό ύψος του τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος κάθε φορολογούμενου με βάση το σύστημα των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης (πίνακας 5.1) και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πίνακας 5.2).

Για να το θέσουμε κατανοητά, ο προσδιορισμός της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης έγινε με βάση τους δύο παραπάνω πίνακες. Ο πρώτος πίνακας αφορά πραγματικές δαπάνες οι οποίες καταβλήθηκαν στη διάρκεια του περασμένου έτους αφενός για την απόκτηση μιας σειράς περιουσιακών στοιχείων, π.χ. δαπάνες για αγορά και μίσθωση αυτοκινήτων, αγορά επιχειρήσεων και εταιρικών μεριδίων, δαπάνες για κατασκευή πισίνας κ.τ.λ., και αφετέρου από τα κλασικά τεκμήρια (ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες, αεροσκάφη, ελικόπτερα, δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία).

Στην περίπτωση λοιπόν που το άθροισμα των πραγματικών εισοδημάτων είναι λιγότερο από το σύνολο των τεκμηρίων του πίνακα 5, θα κληθούμε να πληρώσουμε φόρο στο αθροιστικό ποσό των τεκμηρίων και όχι στο πραγματικό μας εισόδημα. Αν για παράδειγμα τα τεκμήριά μας φτάνουν τα 10.500 ευρώ και το πραγματικό μας εισόδημα είναι 7.000 ευρώ, τότε θα κληθούμε να πληρώσουμε φόρο στα 10.500 ευρώ.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση ενός μισθωτού ή συνταξιούχου ο υπολογισμός των τεκμηρίων ενεργοποιείται μόνο αν και εφόσον το ποσό των τεκμηρίων υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο. Όπως προκύπτει από τις διατάξεις του νέου νόμου, το αφορολόγητο όριο διατηρείται στα 9.550 ευρώ, δηλαδή έκπτωση φόρου 2.100 ευρώ για τις οικογένειες με τρία παιδιά και άνω, ενώ σε όλες τις άλλες κατηγορίες μειώνεται και «πέφτει» μέχρι τα 8.636 ευρώ.

Προσοχή μεγάλη οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι έχοντες ατομική επιχείρηση, εφόσον από τη στιγμή που θα ενεργοποιηθεί ο κωδικός 401 στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος («Καθαρά κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα»), ο υπολογισμός των τεκμηρίων εφαρμόζεται από το πρώτο ευρώ και με προκαταβολή φόρου αυξημένη στο 100% του κύριου φόρου από φέτος.

Το παράλογο της υπόθεσης είναι ότι –ανεξάρτητα από το ποσό των δηλωθέντων κερδών– ο επιτηδευματίας θα κληθεί να πληρώσει φόρο επί τεκμαρτών εισοδημάτων στην περίπτωση που τα δηλωθέντα κέρδη είναι μικρότερα των τεκμαρτών.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα με τη νέα κλίμακα φόρου, που θα ισχύσει για τα εισοδήματα του 2016: Ένας ελεύθερος επαγγελματίας μέσα στο 2016 έκοψε τιμολόγια παροχής υπηρεσιών για 1.500 ευρώ χωρίς να έχει τη δυνατότητα επιπλέον εισοδήματος μέσα στο έτος. Αυτός λοιπόν έχει στην κατοχή του:

• Αυτοκίνητο 1.200 κυβ.εκατ με έτος πρώτης κυκλοφορίας 2006 (δεκαετίας)
• Διαμέρισμα 70 τ.μ σε περιοχή με τιμή ζώνης έως 2.799 Ευρώ ανά τ.μ

Τα τεκμήρια διαμορφώνονται ως εξής:

• Τεκμήριο Διαβίωσης: 3.000 ευρώ (άγαμος)
• Τεκμήριο αυτοκινήτου: 2.800 ευρώ
• Τεκμήριο Ακινήτου: 2.800 ευρώ

Σύνολο τεκμηρίων : 8.600 ευρώ.

Στην περίπτωση που για τους επιτηδευματίες ίσχυε το ίδιο καθεστώς στο θέμα του αφορολόγητου ορίου που ισχύει και για τους μισθωτούς, τότε ο φόρος που θα πλήρωνε ο επιτηδευματίας στο παράδειγμά μας θα ήταν 0. Μάλλον εύλογο ακούγεται, καθώς ποιος θα περίμενε στα 1.500 ευρώ ετήσιο εισόδημα ένα λογικό και προοδευτικό ευρωπαϊκό κράτος να επιβάλλει φόρους σε ποσά που δεν είναι ικανά να εξασφαλίσουν την επιβίωση ενός ατόμου.

Για να δούμε όμως τι πραγματικά θα κληθεί να πληρώσει ο επιτηδευματίας του παραδείγματος:

Κύριος φόρος: 8.600 Ευρώ Χ 22% = 1.892 ευρώ
Προκαταβολή φόρου: 100% του κύριου φόρου = 1.892 ευρώ.

Άρα, λόγω του ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας του παραδείγματός μας τόλμησε να κόψει ΤΠΥ αξίας 1.500 ευρώ, θα κληθεί να πληρώσει το υπέρογκο ποσό των 3.784 ευρώ.

Το υπάρχον φορολογικό σύστημα ενθαρρύνει τον νέο άνθρωπο να καθίσει σπίτι του, να περνάει κάθε μήνα από τον ΟΑΕΔ της περιοχής του και να εισπράττει το επίδομα ανεργίας (αν ακόμα το δικαιούται). Το ίδιο φορολογικό σύστημα αποθαρρύνει τον νέο επαγγελματία να δημιουργήσει και να επιχειρήσει δίνοντάς του ευκαιρία στη βιωσιμότητα και φυσικά πνοή στην πολύπαθη ελληνική οικονομία.

Ας ελπίσουμε ότι με την κοινή προσπάθεια και συνεργασία πολιτών και κράτους θα βρεθούν λύσεις σε όλες αυτές τις παθογένειες που ακολουθούν την ελληνική οικονομία όλα αυτά τα χρόνια. Πρέπει το κράτος να εμπιστευτεί τους πολίτες του και οι πολίτες να μάθουν να εμπιστεύονται το κράτος. Εξάλλου αυτός είναι και ο λόγος που δημιουργήθηκε η πρακτική των τεκμηρίων: η έλλειψη εμπιστοσύνης από την πλευρά του κράτους.

Είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι πιθανή λύση στο θέμα των τεκμηρίων αποτελεί η σωστή συμπλήρωση του πίνακα 6, πρέπει όμως ο πίνακας αυτός να συμπληρωθεί από επαγγελματία λογιστή και όχι από κάποιον που δε γνωρίζει ή θεωρεί ότι γνωρίζει.

Προσοχή λοιπόν σε όσους ξεκινούν επιτήδευμα: πρέπει να ενημερώνονται για τα θέματα των τεκμηρίων από τον λογιστή τους πριν βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να πληρώνουν για εισοδήματα που ποτέ δεν αποκτήθηκαν. Θέλω να πιστεύω ότι σύντομα το Υπουργείο Οικονομικών θα κατανοήσει το λάθος και θα εντάξει και τις ατομικές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες στο καθεστώς του αφορολόγητου ορίου, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.